Buýt nhanh (BRT, BRTS) là một hệ thống vận tải công cộng có khả năng chuyên chở với tốc độ của một hệ thống đường sắt nhẹ hay tàu điện ngầm linh hoạt nhưng chi phí và sự đơn giản lại như một hệ thống xe buýt. Đặc biệt là mức độ an toàn lẫn tính tiện ích nổi trội so với các loại phương tiện công cộng thông thường khác.
Xe buýt BRT được vận hành trên một phần đường riêng nhằm tránh bị cản trở bởi sự đông đúc hay tình trạng ách tắc giao thông, giảm tải tối đa các nguyên nhân gây trễ thời gian đón trả khách. Thậm chí, BRT còn được ưu tiên tại các ngã tư để giảm thiểu thời gian đứng chờ đèn tín hiệu chuyển xanh. Có hệ thống thu tiền vé trước khi lên xe nhằm tránh gây trở ngại cho tài xế.
Hệ thống xe buýt TransMilenio có 87km đường xe buýt độc quyền, nằm trên trục chính của các tuyến đường trung tâm, 104 trạm, 10 điểm tích hợp và các dịch vụ trung chuyển và trung tâm kiểm soát
Hiện trên thế giới có khoảng hơn 40 hệ thống xe buýt BRT đang hoạt động. Theo đó, được đánh giá cao nhất là hệ thống xe buýt GBRT tại thành phố Quảng Châu, Trung Quốc với chiều dài 22km, mỗi ngày chuyên chở hơn 1 triệu lượt hành khách.
Được biết, hệ thống BRT đầu tiên là Rede Integrada de Transporte tại Curitiba, Brazil (được dịch là “Hệ thống Giao thông Kết hợp”) đi vào hoạt động năm 1974. Curitiba RIT đã khơi nguồn cảm hứng cho nhiều hệ thống tương tự khắp nước Brazil và thế giới như hệ thống TransMilenio tại Bogotá, Colombia, mở cửa năm 2000.
Trung bình, 1 chiếc BRT TransMilenio chở được 160 hành khách mỗi chuyến. Năm 2007, xuất hiện loại xe buýt lớn hơn có sức chứa 270 người cùng lúc. Cao điểm một tuyến buýt có thể vận chuyển cùng lúc 43.000 hành khách mỗi giờ, tốc độ trung bình 29km/h
Điểm nổi bật của TransMilenio là đường dành riêng cho xe bus kết hợp với đường dành cho xe đạp. Do vậy, Botaga đã giúp người dân tiết kiệm được khá nhiều chi phí khi hàng triệu người dân đã để xe cá nhân ở nhà và lựa chọn hệ thông giao thông công cộng
Năm 2011, một Hội đồng Tiêu chuẩn Kỹ thuật BRT đã được thành lập. Năm 2013, hội đồng đã đặt ra một định nghĩa tối thiểu về những yếu tố mà một hệ thống phải có để được gọi là BRT.
Theo đánh giá của ITDP (Institute for Transportation and Development Policy): “Hệ thống xe buýt nhanh TransMilenio là hệ thống đạt chất lượng tốt nhất, vận hành thành công nhất thế giới, được xếp hạng "vàng", dựa trên các tiêu chí: làn đường riêng cho xe tại khu vực trung tâm, vận tốc, thiết bị thu phí tại trạm xe buýt, mạng lưới BRT, cốt nền nhà chờ tương đương sàn xe buýt, chất lượng dịch vụ tốt và ổn định, hạn chế các điểm dừng đỗ, thương hiệu dễ nhận diện, trạm xe buýt an toàn, hiện đại và rộng rãi, đáp ứng nhu cầu sử dụng cao”.
Facebooker Hoang Anh chia sẻ từng có khoảng thời gian du lịch tại Đài Bắc, Đài Loan chia sẻ: "Giao thông tại đây rất phát triển, tàu cao tốc chạy nhanh, êm và quy củ. Hệ thống đường xá hiện đại, sạch sẽ, người dân tôn trọng luật an toàn giao thông. Cũng giống như Việt Nam, người dân Đài Loan đa phần đều sử dụng các phương tiện giao thông công cộng và hệ thống kết nối các loại hình ấy rất hiện đại và thuận lợi.
Xe buýt siêu nhanh của họ cũng chạy ở giữa đường, nhiều đoạn có hẳn đường riêng, hoạt động liên tục từ 5h sáng tới 24h đêm. Nhưng khó chịu nhất là ở điểm chờ xe buýt. Tại đây không bao giờ thấy có hàng nước và không được chui vào nhà chờ có cửa điện".
Tại Việt Nam, ngày 1-1-2017, xe buýt nhanh BRT Hà Nội chính thức vận hành chở khách và miễn phí cho người dân trải nghiệm loại hình giao thông công cộng mới mẻ này. Trong tương lai dự kiến chi phí sẽ là 7.000 đồng/lượt với số lượng hành khách 90 người/lượt. Đây là một dấu hiệu đáng mừng cho giao thông Việt Nam, đặc biệt là ở Hà Nội nhằm khuyến khích người dân thích thú với loại hình công cộng này để bớt tình trạng xe máy dày đặc như hiện nay.
THÙY ĐAN (Tin8, Ảnh: Internet)