Ông Trần Anh Hào, Phó Chủ tịch xã Hà Tây, huyện Chư Păh cho biết, làng Kon Sơ Lăl có khoảng 580 nhân khẩu, 100% là người dân tộc Ba Na. Khi dựng lại nhà Rông mới, tất cả bà con trong làng đều chung tay góp sức thể hiện tình đoàn kết, nhân văn trong cộng đồng. Đây là niềm tự hào của dân làng và của cả chính quyền địa phương.
Nhà Rông mới đã được lợp mái. |
Nhà Rông làng Kon Sơ Lăl được dựng lại bằng tất cả nguyên vật liệu truyền thống như gỗ, mây, nứa, tranh, tre, le, lạt... tạo không khí ấm áp khi mùa đông và thoáng mát vào mùa hè. Với chiều ngang 23m, dài 12,5m, cao đến 20,5m, nhà Rông mới có sức chứa 500 - 600 người khi có lễ hội, Tết... và đây cũng là nhà Rông truyền thống lớn nhất tỉnh Gia Lai hiện nay.
Già làng Sôn cho biết: Nhà Rông cũ bị cháy năm 2015. Sau một thời gian không có nơi sinh hoạt cộng đồng, người dân trong làng loay hoay, bức bí như mất đi một phần quan trọng, linh thiêng trong đời sống.
Già Sôn tức tốc họp làng, phân công công việc cụ thể cho từng hộ, từng cá nhân. Sau 2 năm chuẩn bị và 3 tháng xây dựng, Tết này bà con làng Kon Sơ Lăl đã có nhà Rông mới trong niềm phấn khởi, hân hoan.
Người già trong làng vót tre, chẻ lạt để làm nhà Rông. |
Nói nhà Rông là niềm tin của dân làng bởi nhà Rông của dân tộc Ba Na ngoài là nơi hội họp, tổ chức các lễ hội truyền thống, gắn kết cộng đồng còn mang ý nghĩa tâm linh rất quan trọng thể hiện niềm tin, sức mạnh của cả dân làng. Ở Tây Nguyên, làng nào không có nhà Rông được ví như không có linh hồn.
Già Sôn cho biết thêm, để có được các nguyên vật liệu truyền thống như tranh, gỗ…, làng đã tập trung tất cả lực lượng già, trẻ, gái, trai cùng chung tay, góp sức. Nhà Rông cũ bị cháy hết phần tranh, số trụ, cột gỗ trắc còn lại dân làng bán đi lấy tiền mua gỗ mới để xây dựng nhà Rông mới. Sở dĩ không tận dụng gỗ cũ vì theo phong tục mọi thứ làm nhà Rông phải tinh khiết, mới mẻ thì Giàng mới đem lại may mắn cho bà con dân làng.
Được sự đồng tình của chính quyền các cấp, bà con lên rừng cắt tranh, lấy thêm một số trụ gỗ cùng mây, lạt rồi dựng lại nhà Rông mới. Họ thường lựa chọn khoảng tháng 5 - 6 lên rừng cắt tranh bởi thời điểm này tranh màu sắc đẹp, vừa độ chín già. Phần trên mái nhà Rông Kon Sơ Lăl hay phần trụ gỗ cầu thang được trang trí bằng các họa tiết hình cây rau Dớn, hình mặt trời thể hiện sức mạnh trường tồn, luôn hướng về thần ánh sáng của dân tộc Ba Na.
Anh Hyum cho biết, anh đã tham gia tất cả các công đoạn làm nhà Rông của làng, mỗi công đoạn đều có những khó khăn vất vả riêng nhưng với sự đồng lòng của toàn thể dân làng thì việc gì cũng xong.
Cứ mỗi lần hoàn tất một công đoạn nguy hiểm như kéo gỗ từ rừng về làng hay trèo lên mái nhà lợp tranh, già làng đều cúng cảm tạ Giàng, cầu mong cho dân làng được may mắn, bình an. Lễ cúng tạ Giàng cũng là lúc để bà con nghỉ ngơi, quây quần dưới chân nhà Rông nghe già làng phân công nhiệm vụ những công đoạn tiếp theo.
Bà con trong làng đan những tấm tranh thành từng liếp để lợp mái nhà Rông. |
Để làm hoàn thiện nhà Rông, từ khâu chuẩn...