Phiên sơ thẩm xét xử vụ án xảy ra tại Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Tổng công ty Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC) liên quan tới hai ông Đinh La Thăng và Trịnh Xuân Thanh hôm nay bước vào ngày làm việc thứ 8 trong chuỗi dự kiến 13 ngày.
Một tuần làm việc, vào cả ngày nghỉ cuối tuần, những vấn đề chính của vụ án được toà thẩm vấn bao gồm: việc chỉ định thầu trái luật của các lãnh đạo PVN với PVC trong thực hiện Dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, hợp đồng sai quy định số 33 giữa hai chủ đầu tư PVN và Công ty Điện lực dầu khí (PVPower) với tổng thầu PVC, sai phạm trong cấp tạm ứng tiền làm nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, tiền tạm ứng bị sử dụng sai mục đích và vụ tham ô 13 tỷ diễn ra tại PVC…
Suốt quá trình thẩm vấn, lời khai của các bị cáo cho thấy họ luôn trong trạng thái "trên đe dưới búa", bắt buộc phải làm theo chỉ đạo dù biết đó là sai.
* Vì sao xảy ra vụ án?
 |
| Đồ hoạ: Tiến Thành |
Run sợ vì tính khí của Chủ tịch Tập đoàn
Trong phần luận tội ngày 11/1, VKS nêu rõ PVN được giao làm đầu mối đầu tư Dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, tổng mức đầu tư sau thuế hơn 31.505 tỷ đồng, tương đương gần 1,7 tỷ USD. Dù chưa có đánh giá về năng lực, kinh nghiệm của PVC, chưa làm thủ tục chọn nhà thầu, nhưng ngày 18/6/2010, ông Đinh La Thăng đã ký Nghị quyết giao PVC thực hiện gói thầu EPC dự án Nhiệt điện Thái Bình 2 theo hình thức chỉ định thầu.
Ngày 11/10/2011, PVC mới chính thức là Nhà thầu có tư cách pháp lý để thực hiện Hợp đồng tổng thầu EPC Dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2, nhưng từ ngày 28/4/2011 đến ngày 12/7/2011, PVN đã làm các thủ tục chi tạm ứng cho PVC hơn 6,6 triệu USD và hơn 1.300 tỷ đồng. PVC sau đó sử dụng sai mục đích 1.115 tỷ, gây thiệt hại 119 tỷ.
Được mời đến toà, ông Vũ Huy Quang (nguyên tổng giám đốc PVPower) nói trong thời gian PVPower làm chủ đầu tư đã bị tập đoàn "thúc ép" ký hợp đồng số 33. Theo ông, hợp đồng 33 là ký tạm mang tính hình thức để có cớ khởi công chứ căn cứ vào đó thì không thể triển khai được bất cứ hạng mục nào.
Theo ông Quang, hợp đồng không có giá trị pháp lý song vẫn phải ký. Ông Quang lý giải đã bị ông Nguyễn Quốc Khánh (cựu phó tổng giám đốc PVN) yêu cầu hoàn tất hợp đồng, ký trước ngày 28/2/2011. Sau khi hợp đồng đã được ký, tiền tạm ứng lại cấp tốc được chuyển cho tổng thầu PVC dù nhiều sếp của cả PVN và PVC đều biết chưa đủ điều kiện.
Ông Vũ Hồng Chương, cựu trưởng ban quản lý dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, khai ở thời điểm nhận được công văn của PVC đề nghị tạm ứng theo hợp đồng 33, ông đã nghe phong thanh rằng hợp đồng này chưa đủ điều kiện thực hiện.
Khi biết hợp đồng có vấn đề lớn, để tránh rủi ro cho chủ đầu tư, ông đã ba lần gửi công văn báo cáo rõ về tình trạng hợp đồng 33, đề nghị Tập đoàn xem xét có ý kiến chỉ đạo nhưng không ai trả lời.
Khi bị thẩm phán truy vấn vì sao biết vậy mà vẫn chuyển tiền tạm ứng, cựu trưởng ban quản lý dự án Nhiệt điện Thái Bình 2 khai chịu sức ép từ lãnh đạo Tập đoàn, cụ thể là các công văn của phó tổng giám đốc Nguyễn Xuân Sơn. Thậm chí ông còn nhận được yêu cầu "chuyển tiền ngay trong ngày".
Trước câu hỏi "ai chỉ đạo", ông Chương khẳng định: “Là anh Đinh La Thăng và tất cả các ban nội dung của Tập đoàn cứ yêu cầu phải làm ngay. Tôi phải chịu sức ép ghê gớm quá, ai đời lại yêu cầu chuyển tiền ngay trong ngày. Tôi là đơn vị cấp dưới hạch toán phụ thuộc nên phải nghe lệnh của cấp trên”.
Ông Chương cho hay có lần đã nghe lệnh miệng của ông Thăng ở phòng làm việc rằng: "Tôi không biết các ông làm sao thì làm, phải chuyển tiền cho nhà thầu thực hiện dự án".
Một lần đối chất khác, cũng nói về sức ép phải chi tạm ứng cho PVC, ông Chương than thở là cấp dưới chỉ biết nghe lệnh cấp trên. "Những áp lực trên đe dưới búa, sự chỉ đạo quyết liệt của tập đoàn, tôi phải thực thi. Nếu tôi không ký lúc đó thì họ nói tôi thế nọ thế kia, rằng cản trở nhà thầu", cựu trưởng ban quản lý dự án Nhiệt điện Thái Bình 2...