Liên Xô từ thập niên 1980 đã phát triển hàng loạt khu trục hạm lớp Udaloy với những tính năng khiến hạm đội tàu ngầm Mỹ và NATO phải e ngại, nhằm bảo vệ biên đội tàu sân bay và tuần dương hạng nặng của Moscow khi tác chiến xa bờ, theo WATM.
Vào thập niên 1970, hải quân Liên Xô nhận định việc đóng tàu chiến đa năng với lượng giãn nước lớn là quá tốn kém. Thay vào đó, Moscow quyết định chế tạo các mẫu chiến hạm chuyên biệt cho từng nhiệm vụ. Kết quả là sự ra đời của tàu khu trục chống hạm – phòng không Đề án 956 “Sovremenny” và tàu khu trục chống ngầm cỡ lớn Đề án 1155 “Fregat”.
Đề án 1155 “Fregat” (Udaloy I) và Đề án 1155.1 “Fregat II” (Udaloy II) được đóng cho hải quân Liên Xô và Nga trong giai đoạn 1980-1999. Cả hai mẫu đều do Cục thiết kế nhà nước Severnoye thiết kế, trong đó Udaloy II là bản nâng cấp được trang bị hệ thống định vị thủy âm (sonar) và phòng không hiện đại, cùng động cơ turbine khí.
Lớp Udaloy được phát triển từ thiết kế tàu hộ vệ chống ngầm Đề án 1356 “Burevestnik”. Do được thiết kế chuyên về săn ngầm, các tàu khu trục Udaloy có năng lực chống hạm và phòng không khá hạn chế. Mỗi tàu Udaloy có lượng giãn nước tiêu chuẩn 6.930 tấn, dài 163 m, rộng 19 m, tốc độ tối đa 53 km/h, tầm hoạt động 19.400 km ở vận tốc hành trình 30 km/h.
Vũ khí chính của khu trục hạm lớp Udaloy I là hai cụm ống phóng tên lửa, trang bị 8 tên lửa chống ngầm thuộc tổ hợp Metel. Loại vũ khí này được phát triển từ tên lửa chống hạm P-120 “Malakhit”, sử dụng động cơ nhiên liệu rắn và dẫn đường bằng lệnh điều khiển vô tuyến từ tàu mẹ.
Tàu khu trục chống ngầm lớp Udaloy I. Ảnh: Military Today.
Phiên bản “Rastrub” được phát triển sau này mang theo ngư lôi chống ngầm đa năng UGMT-1 và một đầu nổ nặng 185 kg để diệt tàu mặt nước. Trong chế độ chống ngầm, tên lửa có tầm bắn 50 km, thường phóng tới mục tiêu ở độ cao 400 m, sau đó giải phóng ngư lôi hoặc bom chìm cỡ nhỏ xuống khu vực tàu ngầm hoạt động. Khi diệt tàu mặt nước, Metel đạt tầm bắn 90 km và bay cách mặt biển khoảng 15 m để tránh bị phát hiện.
Các quả đạn Metel và Rastrub đều có tầm bắn vượt quá khả năng đánh trả của ngư lôi trên tàu ngầm NATO. Lớp Udaloy I còn được trang bị 8 ống phóng lôi cỡ 553 mm và hai bệ phóng rocket chống ngầm RBU-6000, chuyên để chặn ngư lôi hoặc diệt tàu ngầm ở khoảng cách gần.
Dù không có khả năng phòng không hạm đội, các tàu Udaloy vẫn có khả năng tự bảo vệ tương đối tốt trước máy bay và tên lửa đối phương, nhờ 64 quả đạn trong tổ hợp 3K95 Kinzhal, có tầm bắn khoảng 12 km và đủ sức tấn công 4 mục...