Y học cổ truyền ngay từ sơ khai đã coi trọng sự hợp nhất của cơ thể người và vũ trụ tự nhiên (Thiên – Nhân hợp nhất). Muôn trường phái dưỡng sinh trường thọ cũng đều lựa theo đó, thuận với tự nhiên, hòa cùng đất trời xoay vần 12 canh giờ mỗi ngày, 4 tiết Xuân Hạ Thu Đông hàng năm. Một hệ đồng hồ tự nhiên trong và ngoài cơ thể vận hành song song được ứng dụng từ đó, nay khoa học hiện đại đã giải mã.
Tại sao người ta cứ tối đến lại buồn ngủ, sáng tự động tỉnh giấc? Tại sao cứ mỗi buổi sáng, trưa, tối lại đói, muốn ăn cơm? Mọi việc cứ nhịp nhàng như thế bất kể người Đông Tây, lớn bé… mà nhiều người gọi quy nạp chung lại là nhịp sinh học.
Nhịp sinh học chính là con người, động vật, thực vật thuận theo biến hóa của thời gian, sẽ có những biến hóa về hành vi, sinh lý khác nhau và những biến đổi này là có quy luật, lặp đi lặp lại. Tất cả tựa như chạy theo một chiếc đồng hồ có thể biết được tuần hoàn ngày đêm, mà điều chỉnh chức năng sinh lý lên xuống theo nhu cầu.
Trong cơ thể con người thật sự có “đồng hồ”?
Nhịp sinh học được ghi nhận từ lâu, liệu có tồn tại đồng hồ sinh học trong cơ thể người hay không vẫn là điều bàn cãi trong giới khoa học. Đây là kết quả của phản ứng cơ thể trước kích thích bên ngoài, hay thật sự bên trong cơ thể có đồng hồ sinh học đang điều khiển?
Ảnh: Soha.vnRốt cuộc ba nhà khoa học Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash, và Michael W. Young đã giải mã được vấn đề này thông qua công trình đoạt giải Nobel 2017 về cơ chế vận hành phân tử của nhịp sinh học.
Thực ra giới khoa học phần nào hiểu rõ về đồng hồ sinh học từ năm 1971. Có hai nhà khoa học đang nghiên cứu về ruồi giấm, thì phát hiện quy luật sinh lý của ruồi giấm có biến đổi kỳ lạ. Có con ruồi giấm biến quy luật nhịp sinh học 24h thành 19h, trái lại có con ruồi giấm đem quy luật 24h thành 28h. Mà những biến đổi này là do đột biến gen dẫn đến, gen đột biến đó được gọi là gen “chu kỳ” (Period).
Gen chu kỳ mã hóa cho một loại protein, ban đêm sẽ tăng dần, đến ban ngày lại giảm dần, chu kỳ này lặp đi lặp lại suốt đời. Điều này minh chứng trong cơ thể người có “đồng hồ sinh học”
Nghiên cứu còn phát hiện trong cơ thể con người có 2 loại đồng hồ sinh học. Một là đồng hồ sinh học trung ương nằm ở trong não. Loại thứ hai là nhiều đồng hồ sinh học ngoại vi phân bố khắp cơ thể. Kỳ diệu là các đồng hồ sinh học ngoại vi khống chế các chức năng sinh lý khác nhau, vận hành độc lập nhưng nhìn trên tổng thể thì chúng vận hành rất đồng bộ, hài hòa để tạo nên một cơ thể sống hoàn hảo.
Các đồng hồ sinh học này ảnh hưởng đến giấc ngủ, nhiệt độ, huyết áp, hormon, chức năng sinh lý và chuyển hóa của cơ thể v.v. Nếu vận hành trái với đồng hồ sinh học ắt sẽ làm rối loạn các chức năng sinh lý của cơ thể, dần dần khiến nhiều bệnh phát sinh. Nghiên cứu đã mở ra cánh cửa rất quan trọng cho chuyên ngành “thời sinh học” nhằm giúp tìm hiểu các quy luật hoạt động sinh học theo thời gian để từ đó ứng dụng vào chăm sóc sức khỏe.
Phép dưỡng sinh theo nhịp sinh học đã có từ 2000 năm trước
Từ 2000 năm trước, trong cuốn sách kinh điển của Đông Y “Hoàng Đế Nội Kinh” đã giải thích cặn kẽ, khoa học quy luật biến hóa của cơ thể theo thời gian. Theo Đông Y thuận theo biến hóa của thời gian trong một ngày, khiến cho các tạng phủ của cơ thể cũng sinh ra những biến hóa khác nhau Từng canh giờ (tương đương với 2 tiếng) đều tương ứng đường kinh chính của cơ thể. Mỗi đường kinh chính lại có liên hệ với một tạng phủ. Cho nên một ngày có 12 canh giờ tương ứng với 12...