Bộ môn Giáo dục đạo đức tại Nhật Bản đóng vai trò rất quan trọng trong nền giáo dục nước này. Môn đạo đức có mặt trong tất cả các kỳ thi vượt cấp và đại học. Học sinh muốn ứng tuyển vào trường đại học bắt buộc phải có bài luận về môn Đạo Đức.
Đạo đức là môn học cả đời
Một Việt Kiều đang sinh sống tại Nhật có con đang học tiểu học từng chia sẻ, lần đầu tiên đọc cuốn sách Đạo Đức của học sinh Nhật Bản, chị thật sự rất bất ngờ. Ngay trong trang sách đầu tiên của cuốn sách, nhà xuất bản có viết một lời nhắn nhủ rất tâm huyết:
Bất kỳ đâu, bất kỳ khi nào, bao nhiêu lần đi nữa, các em hãy mở cuốn sách đạo đức, để suy nghĩ xem trong cuộc sống, điều gì là quan trọng nhất đối với chúng ta, và hãy phát huy nó trong đời sống của mình.
Học sinh Nhật được dạy về sự trân trọng sự sốngỞ Nhật, ngay từ lớp 1, trẻ em đã học được cách chia sẻ suy nghĩ, thể hiện ý kiến cá nhân. Cô giáo chỉ đóng vai trò tổ chức lớp học, đưa ra câu hỏi, chứ không dạy đọc – chép. Cuốn sách Đạo Đức tại Nhật có 4 phần.
Phần 1 giúp học sinh khám phá bản thân, tạo thói quen sinh hoạt đúng quy tắc, tự giải quyết vấn đề không nhờ vả người khác, sống trung thực ngay thẳng, không nói dối, không làm điều xấu.
Phần 2 dạy cho các em cách chào hỏi, giúp đỡ và sống đoàn kết với mọi người.
Phần 3 giảng dạy về tầm quan trọng của sự sống như con người, động vật, cây cỏ. Đặc biệt, người Nhật luôn dạy học sinh trân trọng chính mình, dạy học sinh nghĩ rằng, bản thân mình cũng là điều kỳ diệu tuyệt vời và luôn biết ơn cuộc sống.
Phần 4 dạy về văn hóa công cộng. Công viên, nhà ga, đường phố… đều là của chung và cần có những quy tắc ứng xử phù hợp, giữ gìn cho cả cộng đồng. Ngoài ra, các em cần yêu lao động, tích cực tham gia hoạt động xã hội.
Cúi đầu cảm ơn là một văn hóa không thể thiếu ở NhậtNgoài ra, nhà trường yêu cầu gia đình giữ sách Đạo Đức từ lớp 1 đến lớp 9 của học sinh và các em không được phép vứt sách đạo đức cũ đi.
Cách đây không lâu, một video về văn hóa ứng xử của các em học sinh tiểu học Nhật Bản được đăng tải trên mạng đã khiến nhiều người bất ngờ và cảm phục trước cách giáo dục trẻ em ở Nhật.
Video ghi lại cảnh một nhóm học sinh tiểu học ở Nhật cùng nhau băng qua đường khi những chiếc ôtô đã dừng lại trước vạch đi bộ vì đèn đỏ. Ở các quốc gia khác, thông thường người ta sẽ đi qua luôn, tuy nhiên trẻ em Nhật Bản sau khi băng qua đường còn có hành động rất đáng trân trọng – tất cả các em đều quay lại và cúi đầu cảm ơn những chiếc xe đã nhường đường cho mình, mặc dù đây là việc họ phải làm khi có tín hiệu đèn giao thông.
“4 hành động im lặng” nuôi dưỡng tâm hồn
Năm 2013, khi thảm họa động đất và sóng thần xảy ra ở vùng Đông Bắc Nhật Bản, cả thế giới phải cảm phục hình ảnh những đoàn người bình tĩnh xếp hàng nhận đồ và di chuyển trong im lặng mà không náo loạn hay tranh giành. Đây là kết quả của sự chú trọng giảng dạy đạo đức ở đất nước mặt trời mọc. Trong đó có một triết lý giáo dục vô cùng sâu sắc là “4 hành động im lặng”, bao gồm: Đọc sách buổi sáng trong im lặng, vệ sinh lớp học trong im lặng, suy nghĩ trong im lặng và di chuyển trong im lặng.
Cô Yanaka Fumoshi (giáo viên Trường quốc tế Osaka) cho biết, các trường học tại Nhật dành 15 phút mỗi sáng để học sinh đọc sách trong không khí yên tĩnh. Các em được đọc những cuốn sách yêu thích, có thể tự mang đi, hoặc mượn từ thư viện. Việc này cũng giúp học sinh hình thành thói quen đọc sách từ nhỏ.
Ở Nhật,...