Chân dung nhà khoa học Gottlieb Daimler
Năm 1885, hai nhà khoa học lừng danh trên thế giới lúc bấy giờ tên là Gottlieb Daimler và Wilhelm Maybach đã vẽ thiết kế, chế tạo ra phiên bản đầu tiên của chiếc xe máy và đặt tên là Daimler Reitwagen. Phiên bản này đánh bật những thiết kế chưa hoàn thiện Michael - Perreaux và Roper ra đời năm 1867 - 1869, hay chiếc Copeland năm 1884 để trở thành nguyên mẫu chuẩn mực cho sáng chế đầu tiên ứng dụng động cơ đốt trong.
Nguyên mẫu động cơ ban đầu chỉ là động cơ một xi-lanh công suất lớn cải tiến
Reitwagen đã đánh dấu một thời kỳ mới của phương tiện di chuyển thời bấy giờ, thời kỳ sử dụng công nghệ động cơ đốt trong. Điểm đặc biệt của chiếc Reitwagen chính là thiết kế có đến 4 bánh xe, xuất phát từ cấu tạo thanh rầm ngang của xe có tác dụng như một bộ phận hỗ trợ cân bằng ổn định, dẫn đến cơ chế động lực học cần đến một bánh xe phụ phía sau vì những tiêu chuẩn thiết kế về góc lái đã không được tuân theo triệt để.
Kevin Cameron , chuyên gia Kỹ thuật tại Cycle World cho rằng động cơ hơi nước hiện đang chết dần chết mòn và phiên bản Reitwagen chính là chiếc xe máy thực thụ đầu tiên nhờ công nghệ động cơ đột phá của nó. “Lịch sử luôn ưu ái ghi danh những sáng chế tạo nên kỳ tích, chứ không phải đồ bỏ đi.”
Cơ chế vận hành của van tiếp nhận và van xả
Tuy nhiên từ khi ra đời, phát minh của Gottlieb Daimler và Wilhelm Maybach cũng vấp phải nhiều ý kiến chê bai. Một nhà khoa học cùng thời tên là Melissa Holbrook Pierson gọi thiết kế này là “Nó trông như một công cụ tra tấn vậy.” .
Điều bất ngờ ở chỗ chế tạo xe máy không phải là mục đích ban đầu của họ, mà tại một phân xưởng nhỏ, cùng với sự trợ giúp của cộng sự Maybach, Daimler đã chế tạo thành công động cơ một xi-lanh công suất lớn cải tiến, ra mắt công chúng với bằng sáng chế vào tháng 3-1885.
Trong quá trình sáng tạo, mày mò, Daimler và Maybach tích hợp và vận hành động cơ trên vào một môi trường thử nghiệm thích hợp. Họ tìm hiểu kỹ hơn về cơ chế của động cơ chứ chưa tính đến việc chế tạo ra một phương tiện di chuyển nữa, vì đơn giản mẫu thử nghiệm này chưa đủ để thỏa mãn hiệu suất mà một máy móc cần để hoạt động trơn tru, từ đó cho ra đời một phiên bản xe máy di chuyển được quãng đường dài và sử dụng động cơ đốt trong.
Phiên bản gốc ra đời năm 1884, sử dụng một hệ thống truyền động bằng dây đai, kẹp xoắn nối đến tay lái đóng vai trò như một tay phanh khi kéo về một chiều, và tạo động lực, sản sinh năng lượng cho bánh xe khi kéo theo chiều ngược lại. Thiết kế xe đạp chân của Roper những năm cuối 1860 cũng áp dụng cơ chế hai chiều tương tự.
Nhìn cũng rất đẹp với hai bánh chính và hai bánh phụ
Cấu tạo ban đầu gồm một bộ chế hòa khí kèm đồng hồ đo ở mặt trên, một van tiếp nhận hình nấm hoạt động kèm với pít-tông tạo ra lực hút, sử dụng bộ phận đánh lửa hình ống với nhiệt độ cao làm bằng bạch kim nối thẳng với khoang đốt, xúc tác bằng mồi lửa từ bên ngoài cùng bộ phận bánh đà kép và một hộp trục khuỷu làm từ nhôm.
Công suất động cơ vào khoảng ½ mã lực (0,37 kW) với 600 chu kỳ/phút, cho phép di chuyển với tốc độ 11km/h. Chính cậu con trai 17 tuổi của Daimler tên Paul đã lái chiếc xe lần đầu tiên vào ngày 18-11-1885, hoàn thành quãng đường lên tới 12km trải dài từ Cannstatt cho tới Untertürkheim tại Stuttgart, Đức.
Hệ thống truyền động cũng được nghiên cứu rất kỹ lưỡng
Không may là vị trí ngồi lái đã nhanh chóng bắt lửa vì bộ phận động cơ ngay bên dưới quá nóng. Mùa đông sau đó (1885-1886), hệ thống truyền động được cải tiến lên thành cơ chế kép, một cho bánh xe chính và một bên vành đai bánh xe phía sau.
Năm 1886, Reitwagen đã hoàn thành sứ mệnh, chấp nhận ở lại phía sau cùng quá khứ để nhường chỗ cho những thế hệ phương tiện tiên tiến và hoàn thiện hơn.
Hiện nay bản sao của Daimler Reitwagen vẫn còn ở nhiều bảo tàng trên thế giới
Phiên bản gốc của chiếc Reitwagen được biết đã bị phá hủy trong một vụ cháy tại cụm nhà máy Daimler-Motoren-Gesellschaft Seelberg-Cannstatt từ năm 1903. Tuy nhiên, bản sao của nó đã được phục dựng tại Bảo tàng Mercedes-Benz tại Stuttgart, Bảo tàng Deutsches ở Munich, sảnh trưng bày của Honda tại Nhật Bản và sự kiện Motor AMA tổ chức ở Ohio.
DZUNG LÊ (Tin8, ảnh: Internet)