Đổi mới GD phổ thông đòi hỏi vai trò của giáo viên là dẫn dắt để học sinh phát triển nội dung tri thức
Chính sách phát triển người thầy/đội ngũ người thầy lúc này cần có những sáng suốt trên cả hai khía cạnh kinh tế – giáo dục. Đó là của GS Đặng Quốc Bảo, nguyên Giám đốc Học viện Quản lý Giáo dục.
GS Đặng Quốc Bảo cho rằng, kỹ thuật dạy học và công nghệ dạy học dù có nhiều thay đổi và phát triển theo chiều hướng ngày càng hiện đại, song ở nhiều nước, trong đó có nước ta, tại các nhà trường vẫn đan xen 4 kiểu dạy học và kéo theo chúng là 4 vai trò của người thầy.
Kiểu dạy học truyền thống: Trong kiểu dạy học này, thầy có vai trò người chỉ huy, trò chấp hành mệnh lệnh của thầy. Trò được yêu cầu “bắt chước” nội dung của thầy.
Kiểu dạy học gợi mở: Trong kiểu dạy học này, thầy có vai trò người thiết kế, trò thi công ý tưởng của thầy. Trò được yêu cầu “tái hiện” nội dung của tri thức.
Kiểu dạy học tích cực: Trong kiểu dạy học này, thầy có vai trò người dẫn dắt, trò lĩnh hội sự truyền đạt của thầy. Trò được yêu cầu “tái tạo” nội dung tri thức.
Kiểu dạy học kiến tạo: Trong kiểu dạy học này, thầy có vai trò người cố vấn, người truyền cảm hứng, trò khám phá phát hiện được hiện thực khách quan mà thầy – trò cùng quan tâm. Trò thực hiện sáng tạo nội dung của tri thức.
Người thầy tận tâm là một nhà quản lý – quản lý không có dấu đỏ, có kỹ năng, phong cách dạy học để học sinh nào cũng bắt kịp với “yêu cầu dạy học” đặt ra.
Người thầy như GS Nguyễn Cảnh Toàn đã chỉ ra: Phải dạy học sinh theo tinh thần phân hóa qua 4 sức: Sức chức, sức hút, sức chấm, sức chế biến. Lao động sư phạm của người thầy rất nặng nhọc.
Không thể dùng tư duy kinh tế thông thường trong việc xác định sự đãi ngộ cho người thầy/ đội ngũ người thầy.
Theo GS Đặng Quốc Bảo, người thầy/đội ngũ người thầy đang vận động trong “bối cảnh kép”: Vừa phải thực hiện các nhiệm vụ của đổi mới GD theo tinh thần Nghị quyết 29/TW khóa 10, vừa phải chủ động thích ứng với động thái của CMCN 4.0.
Họ có nhiệm vụ thực hiện tinh thần dạy học kiến tạo, biết từ bỏ sư phạm quyền uy tiến tới sư phạm dân chủ, hợp tác, trang bị cho người học sự phát triển toàn diện năng lực phẩm chất lại phải đón đầu với các tiến bộ của công nghệ dạy học, “kỹ thuật dạy học qua e-learning”, “trường học kết nối”, “STEM”…
Cuộc sống đòi hỏi người thầy phải tận tâm hơn song lại phải tốc độ nhiều hơn.
Kinh tế đang diễn ra động thái “cá nhanh nuốt cá chậm”. Giáo dục nhà trường là động lực cho kinh tế. Người thầy, đội ngũ người thầy nếu không biết cách dạy học/giáo dục hiệu quả thì đẩy dân tộc vào tình cảnh “trâu chậm uống nước đục”.
Chính sách phát triển người thầy/đội ngũ người thầy lúc này cần có những sáng suốt trên cả hai khía cạnh kinh tế – giáo dục.
GS Đặng Quốc Bảo chỉ ra ba vấn đề thực tiễn của phát triển đội ngũ người thầy:
Thứ nhất, phát triển được lực lượng tinh hoa của đội ngũ người thầy. Ở địa phương nào cũng đang có những người thầy tận tâm, tài hoa. Họ lấy minh triết “Tất cả vì học sinh thân yêu” làm phương châm hành động.
Cần liên kết họ thành lực lượng là nhân lực kỹ...